Doğu’dan Batı’dan hareketler

Doğulu ya da Batılı olmak… Kime ve neye göre?
Mesela Amerika, Japonya’nın doğusundadır ama Amerikalılara göre Japonlar Doğulu sayılır.
İstanbul, İzmir veya Ankara’da yaşayanlar için Batılı, Avrupalıdır. Doğulu ise Ankara’nın doğusunda yaşayan herhangi biridir.
Peki, biz neredeyiz? Doğu’da mı? Batı’da mı?
Doğulular Batılı olmaya hep özenmiştir. Kot giymek, şort giymek, sırt çantası kullanmak, cep telefonu ile konuşmak, çılgınca eğlenmek onlar gibi olmak için yapılan hareketlerden bazılarıdır. Nedense hiçbir zaman onlar gibi çalışmak, disiplin içinde olmak sorgulanmaz. Eğlenmeye evet, çalışmaya hayır!
Bir Doğuluya göre Batılı pistir. Doğulu için temizlik temel şarttır çünkü. Eve girince aile fertleri ayakkabılarını çıkarır. Kadın, evinin temizliği ile övünür. Ancak dışarı çıkıldığında yere tükürmekten, çöpleri sağa sola atmaktan çekinilmez; çevreye verilen zarardan habersiz temiz olunduğu düşünülür. Sokaklar başkalarına aittir çünkü. Kimse o başkaları? Batı’da ise evin dışı temizdir. Başkalarına olan saygının belirtisi sosyal alanların temiz tutulmasıdır. Birçok Batılı ülkede çevreyi kirletmenin cezası vardır.
Batı’da çocuğa birey olarak bakılır ve değer verilir. Çocuk bir yetişkinin haklarına sahip olduğu gibi sorumlulukları da söz konusudur. Doğu’da ise çocuk orta malıdır. Öğretmene, akrabalara söz hakkı düşer. Anneanne ve dede zaten çocuk doğmadan eve yerleşip çocuğa bakmayı üstlendiğinden en büyük hak sahibidir.
Batılı çocuğunun sevilmesinden hoşlanmaz. Çünkü pek hijyenik bulmaz. Oysa Doğu’da çocuk sevmek, mıncıklamak için vardır. Ağlatmak bile serbesttir.
Batı’da birey tümüyle kendisinden sorumludur. Hatalı bir davranışta bulunduğunda bunun sonucuna da katlanması gerektiğini bilir. Doğu’da ise hata sadece bireyin değil ailenin, akrabanın, yakın mahallenin, hatta tüm kasabanın utancıdır.
Batı’da gençler, aileden erken yaşlarda ayrılır, kendi başına yaşamaya başlarlar.  Ailesinin yanından ayrılmamış olmak utançtır. Oysa Doğu’da aile çocuğu korumak adına vardır. Evlense bile çocuk hala çocuktur, ailenin sorumluluğu hiçbir zaman bitmez.
Yaşlılıkta ise durum tersine döner. Doğu’da çocuklar anne babaya bakar. Aksi halde anne babayı huzurevine götüren  ‘nankör çocuk’ ilan edilir. Batı’da kişi yaşlanınca çocukları olsun olmasın, kimseye bir şey söylemeden kendisi bakım evine yerleşir.
Doğu’da işler ‘ahbap çavuş’ ilişkisi ile yürür. Bu nedenle karşıdaki kişiyi tanımanın birinci şartı ‘Nereli?’ olduğunu bilmekten geçer. Bilgisi, tecrübesi, davranışları çok da önemli değildir. Batılı ise karşısındaki insanı tanımak için konuşur, sorar, dinler.
Doğu’nun oyunu tavladır. Güya iki kişi ile oynanır, ancak kalabalık ve gürültülü bir grubun ortasında oynanan tavlanın yerini hiçbir şey tutmaz. Batılının oyunu ise satrançtır. Konsantrasyonu bozulmasın diye oyuncular sessiz bir ortamda oynamayı tercih ederler.
Batı’da insanlar yalnız kalmaktan korkmazlar. Yalnızlık ruh sağlığı yerinde bir hayat sürmenin yollarından biridir neredeyse. İnsanlar kafa dinleyecek zaman ararlar. Mesela pazar günleri ya evlerinde otururlar ya da parklarda yürüyüş yaparlar. Sokaklar boştur, dükkânlar ise kapalı.
Doğu’da ise yalnızlık tercih değil kaderdir. Ve acınılacak bir durumdur. Pazar günleri dost akraba ziyareti yapılan gündür. Yalnızlar pazar gününü tek başlarına geçiren zavallılardır. Oysa ailece piknik yapmak, mangalda et pişirmek en büyük eğlencedir. Dükkânlar pazar günü en büyük kazancı sağlar.
Batıda prosedürler işin sonucunun güvenliği açısından önemlidir ve yapılması gerekir. Doğu’da ise prosedürleri atlayarak işi çözmek esastır hatta başarı olarak nitelendirilir.
Batı’da zaman çok değerlidir. Zamanı çalmak, para çalmakla eş tutulur. Doğu’da ise zaman önemli değildir. “Akşam geliriz,”  “Hafta sonu gideriz,” gibi zaman dilimi geniş ifadeler kullanılır. Mesela Mısır’da ‘Mısır zamanı’ denen bir kavram vardır. Mısır zamanına göre ‘beş dakika sonra’ demek on dakika sonra da olabilir, iki saat sonra da; kısaca ‘daha sonra’ anlamına gelir. Yani kişiye kalmış bir süredir.
Böyle sürüp gider, doğudan batıdan hareketler… Karar verdiniz mi nereli olduğunuza? Doğulu mu? Yoksa Batılı mı?